fbpx

 

Boşanmada Manevi Tazminat, Nedir ve Nasıl Talep Edilir? 2024

 

Manevi Tazminatın Amacı ve Hukuki Niteliği

Boşanmanın yol açtığı ruhsal sarsıntı ve kişilik haklarının ihlali, manevi tazminatın temel gerekçeleridir. Türk Medeni Kanunu (TMK) m. 174/2 uyarınca, boşanma sebeplerinden kaynaklanan kişilik hakkı ihlalleri nedeniyle manevi tazminat talep edilebilir. Bu hüküm, boşanma sonucu ortaya çıkan manevi zararların giderilmesini amaçlar.

TMK m. 174/2’nin yanı sıra, Borçlar Kanunu (TBK) m. 58 de genel bir hüküm olarak kişilik haklarına yönelik haksız fiiller sonucu manevi tazminat talep edilmesine olanak tanır. Boşanma nedeniyle kişilik hakları zarar gören taraf, özel hüküm niteliğinde olan TMK m. 174/2’ye göre manevi tazminat talebinde bulunabilir.

Manevi Tazminatın Özellikleri

 

boşanmada manevi tazminat, Türk Medeni Kanunu, Tmk, 174, 174-2; 2024; 2025; 2026
boşanmada manevi tazminat, Türk Medeni Kanunu, Tmk, 174, 174-2; 2024;

 

Manevi Tazminatın Şartları

Manevi tazminat talebinin kabulü için bazı şartlar gereklidir:

  1. Kusur Durumu: TMK m. 174/2’ye göre, manevi tazminat talep eden tarafın kusurunun, diğer tarafın kusuruna göre daha az olması yeterlidir. Boşanmaya sebep olan olaylarda, talep edenin kişilik haklarına saldırı olması ve bu saldırının hukuka aykırı nitelikte olması gerekir.
  2. Kişilik Hakları İhlali: Boşanma sebebiyle meydana gelen olaylar sonucu talep edenin kişilik haklarında zarar oluşmalıdır. Kişilik haklarına yönelik saldırıların hukuka aykırı olması ve mağdurun manevi zarara uğraması gerekmektedir.
  3. Manevi Zarar: Boşanmaya neden olan olaylar nedeniyle manevi zararın meydana gelmiş olması şarttır. Zarar, kişinin ruh halindeki bozulma, üzüntü, onurunun kırılması gibi unsurları içerebilir.
  4. Nedensellik Bağı: Boşanmaya sebep olan olaylar ile manevi zarar arasında nedensellik bağı bulunmalıdır. Zararın, boşanma sebeplerinden kaynaklanması gerekmektedir.
  5. Talep: Manevi tazminat talebinin, dava sürecinde açıkça belirtilmesi gerekmektedir. Hakim, talep edilmeyen bir tazminata hükmedemez.

Manevi Tazminat Talebinde Eşlerin Kusur Durumu

Manevi tazminat talebinde bulunan eşin kusur durumu, tazminatın miktarını ve kabul edilip edilmeyeceğini etkileyen önemli bir faktördür. Eşlerin kusur durumu şu şekilde değerlendirilir:

Manevi tazminat talebinde bulunan eşin kusuru, tazminat miktarının belirlenmesinde dikkate alınır ve talep edilen miktarın indirilmesine neden olabilir.

Kişilik Haklarının İhlali

Boşanma sonucunda manevi tazminat talebinde bulunan tarafın kişilik hakkı, hukuka aykırı bir eylem sonucunda zarara uğramış olmalıdır. Kişilik hakları, kişinin toplum içindeki saygınlığını ve kişiliğini serbestçe geliştirebilmesini temin eden varlıkların tümü üzerindeki haktır. Bu haklara yönelik bir saldırı kişilik hakkının ihlali sayılır ve manevi tazminata hükmedilebilmesi için yeterlidir.

Kişilik Hakları İhlalinin Şartları

  1. Hukuka Aykırılık: Kişilik haklarını zedeleyen her fiilin hukuka aykırı olduğu kabul edilir. Ancak, hukuka uygunluk sebepleri (rıza, kanunun verdiği yetki, zorunluluk halleri vb.) varsa, kişiliğe yapılan saldırı hukuka uygun hale gelebilir.
  2. Zedelenme: Boşanmaya neden olan olaylar neticesinde talep edenin kişilik haklarında zedelenme meydana gelmelidir. Saldırının ağırlığı tazminat miktarının belirlenmesinde dikkate alınır.
  3. Manevi Zarar: Kişilik haklarına yönelik saldırının manevi tazminatı haklı gösterecek derecede olması gerekir. Bu, kişinin hayatı, beden ve ruh sağlığı, özgürlüğü, onuru, özel hayatının gizliliği gibi unsurlara yönelik saldırıları içerir.

Örnek Davranışlar ve Yargıtay Kararları

Yargıtay, çeşitli davranışları kişilik haklarına saldırı olarak kabul etmiştir. Bunlar arasında cinsel ilişkinin kurulamaması, eşlerden birinin diğerine karşı fiziksel şiddet uygulaması, sadakatsizlik, hakaret ve aşağılama gibi söylemler, güven sarsıcı davranışlar, eşin üçüncü kişiyle yaşaması, eşin diğer eşe karşı tehdit fiilinde bulunması gibi durumlar yer alır.

Hukuka Uygunluk Sebepleri

Kişilik haklarına yapılan saldırının hukuka aykırı sayılmaması için belirli sebeplerin varlığı gereklidir. Bu sebepler arasında mağdurun rızası, kanuna uygunluk, zorunluluk halleri gibi durumlar bulunur. Ancak, rızanın hukuka ve ahlaka uygun olması gerektiği unutulmamalıdır. Bu sebeplerin varlığı halinde zarara uğrayan eşin manevi tazminat talebi kabul edilmeyecektir.

Manevi Tazminatın Miktarının Belirlenmesi

Manevi tazminatın miktarı, taraflar arasında bir anlaşma olmaması halinde, hakim tarafından belirlenir. Miktarın tespitinde, Türk Borçlar Kanunu’nun 56 ve 58. maddeleri ile Türk Medeni Kanunu’nun 4. maddesi esas alınır. Ayrıca, tarafların kusur durumları da miktarın belirlenmesinde önemli bir faktördür.

Kriterler ve Değerlendirme

Manevi tazminatın miktarını belirlerken dikkate alınacak bazı kriterler şunlardır:

  1. Saldırının Ağırlığı: Kişilik haklarına yapılan saldırının derecesi ve ağırlığı.
  2. Olayların Oluş Biçimi: Zararın oluşum şekli ve süreci.
  3. Zararın Ağırlığı: Uğranılan manevi zararın derecesi.
  4. Tarafların Durumu: Tarafların sosyal ve ekonomik durumları, yaşları, evlilik süresi.
  5. Kusur Dereceleri: Tarafların boşanmaya neden olan olaylardaki kusur oranları.
  6. Olayın Diğer Özellikleri: Manevi zararın etkisi, mağdurun psikolojik durumu gibi unsurlar.

Hakimin Takdir Yetkisi

Hakim, manevi tazminatın miktarını belirlerken geniş bir takdir yetkisine sahiptir. Bu yetki, hem tazminatın koşullarının belirlenmesinde hem de miktarın tespit edilmesinde kullanılır. Hakim, özellikle mağdurun kişilik haklarının ne şekilde ve ne derecede zedelendiğini değerlendirmeli ve buna göre bir miktar belirlemelidir.

Manevi Tazminatın Ödenme Biçimi

Manevi tazminatın ödenme şekli, yasal düzenlemeler çerçevesinde belirlenir. Türk Medeni Kanunu (TMK) ve Türk Borçlar Kanunu (TBK) hükümleri, manevi tazminatın miktarı ve ödenme biçimi konusunda hakime rehberlik eder.

Ödenme Şekli

  1. Parasal Tazminat: Hakim, manevi tazminat olarak belirli bir miktar paraya hükmetmelidir. TMK’nın 174/2 maddesi uyarınca, manevi tazminat yalnızca para şeklinde ödenebilir.
  2. Toplu Ödeme: Manevi tazminat, yalnızca toplu bir ödeme şeklinde gerçekleştirilebilir. Hakim, manevi tazminatın taksitler halinde veya irat biçiminde ödenmesine karar veremez.
  3. Faiz: Boşanma hükmünün kesinleşmesi tarihinden itibaren faiz işlemeye başlar. Faiz oranı, yasal faiz oranına göre belirlenir. Eğer manevi tazminat ayrı bir dava ile talep edilirse, faiz dava tarihinden itibaren hesaplanır.

Anlaşma Durumu

Eğer taraflar arasında manevi tazminatın ödenme şekli konusunda bir anlaşma varsa, hakim bu anlaşmayı dikkate almalıdır. Ancak, anlaşma yoksa hakim sadece para şeklinde toplu bir ödeme yapılmasına karar verebilir.

Para Birimi

Manevi tazminat, Türk lirası cinsinden ödenir. Ancak taraflar arasında farklı bir para birimi üzerinden ödeme yapılması konusunda bir anlaşma varsa, bu durum dikkate alınabilir.

Manevi Tazminatla İlgili Usul Hükümleri

Manevi tazminat talepleri, Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 174/2 maddesinde düzenlenmiştir ve Aile Hukukundan kaynaklanan dava ve işler kapsamına girer. Bu nedenle, manevi tazminat taleplerinin görüşüleceği mahkeme, aile mahkemeleridir. Ancak, aile mahkemesinin bulunmadığı yerlerde, asliye hukuk mahkemesi aile mahkemesi sıfatıyla görev yapar.

Görevli Mahkeme

  1. Aile Mahkemesi: Boşanma ile birlikte ya da boşanma kararının kesinleşmesinden sonra bir yıl içinde manevi tazminat talep edilmesi durumunda, aile mahkemesi görevlidir.
  2. Asliye Hukuk Mahkemesi: Eşler arasında açılmış bir boşanma davası olmaksızın, haksız fiil nedeniyle manevi tazminat talep edilmesi durumunda, asliye hukuk mahkemesi görevlidir.

Yetkili Mahkeme

  1. Boşanma Davası İle Birlikte: Manevi tazminat talebi, boşanma davası ile birlikte ileri sürüldüyse, yetkili mahkeme, boşanma davasına göre belirlenir.
  2. Ayrı Bir Dava Olarak: Boşanma kararından sonra ya da boşanma davasından bağımsız olarak manevi tazminat talep edilmesi durumunda, genel yetki kuralları uygulanır ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 6. maddesi gereği davanın açılacağı yer, davacının yerleşim yeri mahkemesidir.

Davanın Tarafları

İspat Yükümlülüğü

Manevi tazminat talep eden kişi, uğradığı manevi zararı, zarar verenin kusurunu ve manevi zararın boşanmaya sebep olan olay nedeniyle meydana geldiğini ispatlamakla yükümlüdür.

Harçlar ve Vekalet Ücreti

Manevi tazminatla ilgili usul hükümleri, TMK, HMK ve ilgili diğer yasal düzenlemelere göre belirlenir. Görevli ve yetkili mahkeme, davanın tarafları, ispat yükümlülüğü ve harçlar ile vekalet ücreti, manevi tazminat taleplerinin usulü açısından önemli unsurlardır.

Önemli Linkler

Sıkça Sorulan Sorular

Boşanmada manevi tazminat miktarı nedir? Ne kadar olur?

Manevi tazminat miktarı, her somut olayın özelliklerine göre değişir ve hakimin takdirine bağlıdır. Miktarın belirlenmesinde, tarafların sosyal ve ekonomik durumları, kusur durumları, zararın ağırlığı ve saldırının ağırlığı gibi faktörler dikkate alınır.

Manevi tazminat ödeme süresi nedir?

Manevi tazminat, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren bir yıl içinde talep edilebilir. Ödeme süresi ise hakimin kararında belirtilir ve genellikle tazminatın toplu bir ödeme olarak yapılması öngörülür.

Boşanmada psikolojik manevi tazminat olur mu?

Evet, boşanma nedeniyle psikolojik olarak zarar gören taraf, manevi tazminat talep edebilir. Bu, kişinin ruh halindeki bozulma, üzüntü, onurunun kırılması gibi unsurlar nedeniyle olabilir.

Boşanma davasında manevi tazminat örnekleri nelerdir?

Manevi tazminat taleplerine örnek olarak, eşlerden birinin diğerine karşı fiziksel şiddet uygulaması, sadakatsizlik, hakaret ve aşağılama gibi davranışlar, eşin üçüncü kişiyle yaşaması, eşin diğer eşe karşı tehdit fiilinde bulunması gibi durumlar verilebilir. Bu tür davranışlar, kişilik haklarının ihlali olarak kabul edilir ve manevi tazminat talebine gerekçe oluşturabilir.

Eşin sadakatsizliği durumunda, aldatılan eş hangi koşullarda manevi tazminat talep edebilir?

Aldatılan eş, sadakatsizlik durumunda sadece kusurlu olan diğer eşten ve boşanma davası ile birlikte manevi tazminat talep edebilir. Üçüncü kişiden manevi tazminat talep edemez.

Call Now Button+90 506 718 39 25